Wchodzące niebawem w życie rozporządzenie PPWR, które na nowo ureguluje unijny rynek opakowań definiuje i określa obowiązki ich wytwórców, dostawców, importerów i dystrybutorów. Przedsiębiorcy, który działają na tym rynku muszą wiedzieć, do której grupy należą i do czego będą zobowiązani. Nie zawsze jest to jasne, tym bardziej, że granice między poszczególnymi kategoriami są cienkie.

Jedną z najlepszych okazji do poznania tego aspektu projektu rozporządzenia PPWR (skrót od angielskiego Packaging and Packaging Waste Regulation) dla polskich firm, było webinarium zorganizowane przez stowarzyszenie Natureef. O planowanych rolach i obowiązkach podmiotów na rynku opakowań mówili specjaliści ds. rozwoju produktów i zakupów z firm opakowaniowych.

– Na pytanie: „jaka jest rola mojej firmy na rynku opakowaniowym?” odpowiedzieć sobie będą musiały wszystkie firmy z tego sektora sprzedające na rynek Unii Europejskiej. Od tego zależeć będą ich obowiązki określone w rozporządzeniu. Aby odpowiedzieć na to pytanie warto przeanalizować relacje między podmiotami w łańcuchu dostaw – mówi Jaśmina Solecka, prezes stowarzyszenia Natureef.

Fot. Pixabay

Kto jest wytwórcą? Kto jest dostawcą?

– Definicja wytwórcy jest zapisana w projekcie rozporządzenia w sposób skomplikowany i niejednoznaczny. Na podstawie naszej interpretacji można wykazać, że wytwórcą jest podmiot, który wytwarza opakowanie lub produkt w opakowaniu lub też podmiot, który zleca innemu podmiotowi wytwarzanie opakowania pod nazwą własną lub znakiem towarowym, o ile nie jest mikroprzedsiębiorstwem – mówi Daniel Myszkowski, kierownik Działu Badań i Rozwoju w firmie Kablonex i zwraca uwagę: – Jeśli mikroprzedsiębiorca zleca wyprodukowanie opakowania pod własną marką producentowi, który znajduje się na terenie Unii Europejskiej, wówczas wytwórcą jest podmiot dostarczający opakowanie. Jest to jednak pewnego rodzaju wyjątek opisany w dokumencie.

– Dostawca oznacza każdą osobę fizyczną lub prawną, która dostarcza opakowanie lub materiał opakowaniowy wytwórcy. Ta definicja jest znacznie bardziej jednoznaczna. Analizując szczegóły zapisów zawartych w projekcie PPWR, można stwierdzić, że granica pomiędzy byciem dostawcą, a wytwórca jest bardzo cienka. Nie ma przy tym pewności, czy taki był zamiar ustawodawcy – ocenia Daniel Myszkowski.

Aby ustalić jaką rolę odgrywa dany podmiot w łańcuchu dostaw, trzeba przyjrzeć się relacjom między firmami w zakresie stosowanych opakowań i materiałów opakowaniowych. Na przykład wytwórcą nie jest producent folii na rolce, który dostarcza swój wyrób producentowi worków foliowych.

– Załóżmy, że producent worków z nadrukiem dostarcza do producenta ziemi ogrodowej worki z nadrukiem na jego zamówienie. Jest to przykład sytuacji, w której producent dostarcza opakowanie, które zawiera nadruk wykonany na zlecenie klienta (producenta ziemi). Wytwórcą opakowania jest zatem producent ziemi, a dostawcą opakowania jest producent worków – wyjaśnia Daniel Myszkowski.

Podobny przypadek to sieć supermarketów zamawiająca napoje gazowane u producenta napojów, gdy opakowanie napojów zawiera nazwę własną sieci handlowej.

W powyższych przykładach mamy do czynienia z sytuacją, w której podmiot zamawia produkty lub opakowania z nadrukiem zawierającym markę własną.

Inaczej jest, gdy tego nadruku nie ma.

– Weźmy przypadek producenta worków foliowych bez nadruku, który dostarcza swoje produkty do piekarni. Opakowanie nie zawiera żadnego nadruku podmiotu zamawiającego i zgodnie z naszą interpretacją to producent jest wytwórcą – mówi Daniel Myszkowski. Zauważa również, że rola danego podmiotu zgodnie z definicjami zawartymi w PPWR, zależeć może wyłącznie od tego, czy na opakowaniu jest nadruk z marką własną odbiorcy.

Obowiązki wytwórców

Rozporządzenie nakłada na wytwórców liczne obowiązki. Przede wszystkim mają oni obowiązek wprowadzać do obrotu wyłącznie opakowania zgodne z wymaganiami artykułów od 5 do 12 PPWR. Istotnym aspektem są m.in. wymogi dotyczące zawartości określonych substancji w opakowaniach.

– Nowością są wymagania dotyczące maksymalnej zawartości substancji PFAS. Obecnie są one stosowane jako składniki dodatków procesowych w produkcji materiałów opakowaniowych z tworzyw sztucznych, pozwalających uniknąć niedoskonałości powierzchni opakowań. Rynek dynamicznie reaguje na nadchodzące zmiany w przepisach. Dostawcy informują nas, że pracują nad wdrożeniem nowych dodatków procesowych niezawierających PFAS lub że tego typu materiały mają już w swoim portfolio. Obecnie rozpoczęliśmy ich implementację do naszej produkcji, a w przyszłym roku planujemy stosowanie wyłącznie tego typu alternatywnych materiałów – komentuje Daniel Myszkowski ze spółki Kablonex.

Kolejne artykuły dotyczą przydatności do recyklingu, zastosowania surowców biopochodnych, opakowań kompostowalnych, minimalizacji opakowań, opakowań wielokrotnego użytku i etykietowania.

Fot. Pexels

Wytwórcy mogą przeprowadzić ocenę zgodności samodzielnie lub zlecić ją w swoim imieniu. Procedura ta opisana jest w załączniku VII do PPWR i obejmuje m.in. stworzenie dokumentacji technicznej. Jeżeli opakowanie spełnia wymogi, wytwórca sporządza, zgodnie z artykułem 39 PPWR, deklarację zgodności UE. O tym jak deklaracja powinna wyglądać, informuje załącznik VIII do PPWR.

W przypadku stwierdzenia niezgodności opakowań, wytwórca jest zobowiązany do wprowadzenia działań naprawczych niezbędnych do zapewnienia zgodności lub wycofania opakowań z obrotu lub ich odzyskania, stosownie do okoliczności. Na zasadzie odstępstwa, obowiązek zapewnienia zgodności opakowania nie dotyczy opakowań wielokrotnego użytku wprowadzonych przed wprowadzeniem w życie PPWR.

Wytwórca ma obowiązek udostępniać wszelkie informacje do wykazania zgodności opakowań na wypadek kontroli. Dokumenty należy dostarczyć w terminie 10 dni od otrzymania wniosku organu krajowego. Jaka instytucja będzie tym organem w Polsce – jeszcze nie określono.

Wytwórca może upoważnić podmiot (tzw. upoważniony przedstawiciel), który w ograniczonym zakresie może realizować obowiązki związane z organizacyjną stroną sporządzenia dokumentacji technicznej i deklaracji zgodności UE, w szczególności w kontaktach z organami krajowymi. Przedstawiciel ten określony jest w art. 15 PPWR i nie należy go mylić z „wyznaczonym przedstawicielem ds. rozszerzonej odpowiedzialności producenta”, który może w imieniu producenta być zarejestrowany w innym państwie członkowskim, co jest obowiązkowe, gdy producent po raz pierwszy będzie udostępniać opakowanie na danym rynku.

Obowiązki dostawców

Obowiązki dostawców polegają na dostarczeniu wytwórcy informacji i dokumentacji niezbędnej do wykazania przez wytwórcę zgodności z artykułami od 5 do 12 rozporządzenia PPWR. Dokumentacja powinna być przygotowana w języku zrozumiałym dla wytwórcy i przekazana w formie elektronicznej lub papierowej. Należy pamiętać, że w przypadku opakowań do kontaktu z produktami wrażliwymi, czyli np. opakowania żywności, pasz dla zwierząt, kosmetyków, wyrobów medycznych, leków i suplementów diety, część dokumentacji musi stanowić dokumentacja przewidziana w innych unijnych aktach prawnych dotyczących tego typu produktów.

Importer i jego obowiązki

Projekt PPWR definiuje importera jako osobę fizyczną lub prawną, która ma siedzibę lub miejsce zamieszkania w Unii Europejskiej i wprowadza do obrotu w UE opakowania lub produkt w opakowaniu pochodzące również z państwa trzeciego. Jakie ma obowiązki?

– Wymaganie jest takie, że w łańcuchu dystrybucyjnym każde kolejne ogniwo musi sprawdzić ogniwo poprzednie. Importer musi więc sprawdzić wytwórcę. Importer zapewnia, by wytwórca przeprowadził procedurę oceny zgodności zgodnie z załącznikiem VII. Gdy importer uznaje, że opakowanie nie spełnia tych wymogów, nie wprowadza go do obrotu, dopóki nie zostanie zapewniona zgodność z zapisami artykułów od 5 do 12 PPWR – wymienia Dorota Ostrowska, kierująca Działem Zakupów w firmie Tedmark, która od ponad 30 lat dostarcza opakowania dla branży HoReCa.

Importer musi zapewnić dokumentację – deklarację zgodności UE opisaną w załączniku VIII PPWR. Dla opakowań jednorazowego użytku trzeba ją przechowywać przez pięć lat, a dla opakowań wielokrotnego użytku – 10 lat. Na uzasadniony wniosek organu krajowego importer przedstawi deklaracje zgodności w zrozumiałym dla niego języku.

– Można przypuszczać, że w przypadku deklaracji otrzymanych w innych językach, trzeba będzie je przetłumaczyć na język polski. Ale nie ma jeszcze informacji na temat sposobu tłumaczenia – mówi Dorota Ostrowska.

Dystrybutor i jego obowiązki

Dystrybutor to każda osoba fizyczna lub prawna w łańcuchu dostaw, niebędącą wytwórcą ani importerem, która udostępnia opakowanie, lub produkt w opakowaniu, na rynku. Jego obowiązkiem jest udostępnianie na rynku jedynie opakowań, które spełniają wymogi zapisane w rozporządzeniu. Jeżeli dystrybutor uznaje lub ma powody, by uważać, że opakowanie nie spełnia wymogów, to nie udostępnia go na rynku, dopóki nie zostanie zapewniona zgodność z wymogami lub dopóki wytwórca nie spełni wymogów. Dystrybutorzy muszą w tym czasie zapewnić, aby warunki przechowywania lub transportu nie wpływały negatywnie na jego zgodność z wymogami w art. 5 do 12 w czasie, w którym ponoszą odpowiedzialność za opakowanie.

– Bardzo ważnym zastrzeżeniem jest, że dystrybutor nie może wykorzystywać informacji ujawnionych przez producenta do jakichkolwiek innych celów niż weryfikacja zgodności z mającymi zastosowanie wymogami. Zakazuje się nieprawidłowego wykorzystywania tego rodzaju informacji od wytwórcy lub importera przez dystrybutorów do celów handlowych – podkreśla Dorota Ostrowska.

A co, jeśli opakowanie niespełniające wymogów trafiło już na rynek? W takim przypadku w myśl planowanych przepisów dystrybutor musi dopilnować, aby podjęte zostały działania naprawcze i musi dopilnować procedury wycofania lub odzyskania opakowania z rynku. Dystrybutorzy niezwłocznie informują w takim przypadku organy nadzoru rynku państw członkowskich UE, w których opakowania zostały udostępnione, o podejrzeniu niezgodności oraz o wszelkich podjętych działaniach naprawczych.